Geen oplossing zonder controle op de illegale migratiestromen naar Europa

Gewoon zonder hoop doorlopen om te overleven. De beelden kwamen elke dag in het journaal op de Franse televisie waar wij naar keken en de rijen werden steeds groter en steeds langer, de gezichten intenser en verfrommeld van angst, vermoeidheid en onzekerheid. Die mensen waren in Rwanda, in Congo, in andere landen.

Toen was ik een tiener en Burkina Faso kwam gelukkig nog niet in het nieuws. Het is altijd slecht nieuws als een Afrikaans land veel in het nieuws begint te komen. Zongo zei dat we ons moesten bemoeien met de politiek. „Anders loopt je op een dag rond met een matras op je hoofd. Je moet aan politiek doen of politiek doet iets met je.”

Dit is me altijd bijgebleven want de link tussen onze individuele toekomst en politiek bedrijven had ik nog niet gelegd. Maar wat hij bedoelde was makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe kon mijn oma in haar dorp zich bemoeien en iets gedaan krijgen? Door te stemmen! Je stem is je macht.

Maar wat als je stem niet echt telt? Waar ik opgroeide, maakt het niet uit hoe je stemt. De resultaten van de verkiezingen waren vooraf gewoon bekend en het percentage ook. Je kon stemmen zoals je wilde, niets zou erdoor veranderen. En als je je meer bemoeide dan stemmen alleen, kon je gedood worden.

Zongo stierf, vermoord door de hoogste kringen van de macht omdat hij te veel waarheid toonde. In de regio lopen mensen nu rond met niets op hun hoofd want zelfs een matras hebben ze vaak niet. De kans is klein dat je de echte vluchtelingen treft op een bootje in Lampedusa of in een tent in Calais.

Het is noodzakelijk om mensensmokkelaars aan te pakken en echte vluchtelingen te helpen. Maar conflicten voorkomen lijkt me een betere manier. Nu lopen we permanent achter de feiten aan. Onverschilligheid en bureaucratie heersen.

De eerste keren dat ik hoorde over de grootste migratiecrisis en hoe oplossingen uitbleven, was 10 jaar geleden met het drama van Lampedusa.

De beelden in het nieuws toonden met hoeveel ernst de toenmalige Franse president Sarkozy en bondskanselier Merkel met de andere Europese leiders bijeenkwamen. Het zag eruit alsof ze met een werkbare oplossing zouden komen. Links was boos om dezelfde redenen als nu. Centrumrechtse partijen waren voortvarend op dezelfde manier als nu. De extreme partijen wilden de grenzen wijd openhouden of hermetisch sluiten.

Het was in ieder geval de schuld van Europa. Alles wat in de wereld misgaat, is de schuld van Europa. Wat de luie leiders van de landen waaruit mensen vluchten doen, onder andere met het geld van ontwikkelingshulp, doet er niet toe. Concrete oplossingen voor dit mensonterend probleem waarbij talloze mensen van vlees en bloed in de Middellandse Zee sterven, houden op met woorden en leiden nooit tot daden.

Deze week in Granada kwamen de Europese leiders bijeen met grote ambities en urgentie, maar ze gingen weer uiteen zonder concrete afspraak. Dit was te verwachten. Het enige waarover gesproken wordt, is de verwerking en de integratie van de immense illegale instroom op orde brengen.

Dat kan niet werken zonder eerst grip te hebben op de instroom. Het sterven op zee gaat door, de onhoudbare instroom op plekken zoals Lampedusa ook en de gewone man op straat wordt steeds boos. Want wat doet de politiek eigenlijk voor hem?

Eerst moeten we grip krijgen op de instroom en dan pas kunnen we praten over verwerking en integratie. Zonder opnieuw controle te krijgen op de illegale migratiestromen naar Europa zal er geen oplossing komen. Europese landen moeten deals sluiten die geen dwaze koopjes zijn en zorgen dat onze grenzen echte grenzen zijn. Dat we naar de wereld als geheel kijken.

Vandaag zijn er talloze oorlogsgebieden ontstaan in de Sahel-regio waaronder Burkina Faso, Mali en Niger waar mensen vroeger veiliger konden leven en werken, maar de wereld keek weg – ook Europa – toen allerlei jihadisten zich daar begonnen te verzamelen.

Nu maakt het woord ’oorlog’ deel uit van hun dagelijks bestaan. Deze mensen waren eerst geen potentiële vluchtelingen. Ze hielden van hun thuis en tuin al hadden ze weinig. Maar hebben ze vandaag nog een thuis?

Wie zou niet vluchten als oorlog voor je deur staat?

Mensen die de dure gevaarlijke boottochten ondernemen, zijn niet de meest kwetsbaren. De kwetsbaren die geen kant op kunnen, zijn daar. Gewurgd door ons gebrek aan daadkracht op geopolitiek vlak en onze gewoonte om hun leiders te steunen in het niets doen met geld van Europese belastingbetalers.

Het is begrijpelijk dat niemand solidair wil zijn met de illegale stroom migranten die via Lampedusa of reddingsboten in Italië worden gedumpt. Zowat alle EU-leiders beseffen heel goed dat ze geen grip krijgen op de toestroom zelf.

Het wordt echt tijd om onszelf de juiste vragen te stellen. Waar houden we best mee op? Waar spreken we nu best over af? Waar grijpen we best wel in?

Dit was de eenenzestigste column van Assita Kanko voor De Telegraaf.

www.telegraaf.nl