Wat weerhoudt vrouwen van meedoen in de maatschappij?

Als tiener greep ik de vrijheid tussen het huishoudelijk werk door aan om me te verstoppen en weg te dromen in boeken die me een spiegel voorhielden en me lieten zien hoe meisjes zoals ik konden worden: iemand met een eigen leven, met eigen geld en met eigen ideeën.

Ik blijf gefascineerd door de auteurs en hoofdpersonages van de verhalen die ik toen verslond: vrouwen die zich niet wentelen in zelfmedelijden, maar op zoek gaan naar een manier om hun lot in eigen handen te kunnen nemen.

Om te overleven en strijden voor zelfbeschikkingsrecht van alle mensen en van vrouwen in het bijzonder.

De Franse filosoof Simone de Beauvoir schreeuwde het uit en haar pen gaf mij de nodige bevestiging en zo veel hoop. Er was volgens haar geen fataliteit. „Women are not the victims of some mysterious fate: our ovaries do not condemn us to a lifetime of submission.”

Vrouwen werden nochtans eeuwenlang uitgesloten op basis van sekse. Denk maar aan Marie Popelin, de eerste vrouwelijke doctor in de Rechten van België.

Zij werd geweigerd als advocaat aan de balie van Brussel op grond van biologische kenmerken waardoor zij niet geschikt zou zijn voor het beroep.

Hetzelfde overkwam Lidia Poët in 1883, toen ze toetrad tot de Orde van Advocaten in Italië. Dat was niet naar de zin van de procureur-generaal die dit aankaartte bij de rechtbank.

Haar vrijgevochten karakter was uitzonderlijk in tijden waar de ’wil van God’ bepaalde wie carrière mocht maken. En dat was niet de vrouw. Zij heeft zich verzet. Hij kreeg gelijk, ook na hoger beroep.

Het zou duren tot haar 65ste verjaardag eer Lidia Poët de toga weer mocht aantrekken, na een wetswijziging die het beroep openstelde voor vrouwen. Ze was niet getrouwd en had geen kinderen, en dus een mikpunt van spot en geroddel.

Haar biologische aard moest haar gevangenis zijn, ongeacht haar talenten en diploma’s.

Vandaag zou ze gewoon kunnen verklaren dat ze zich een man voelt... Maar moet een vrouw echt een man worden om zichzelf te mogen zijn in de samenleving?

Het leven van de strijdlustige Lidia Poët was zo bijzonder dat het de inspiratiebron is geworden voor een zesdelige reeks, waar ze het ontrafelen van zes moordmysteries combineert met haar strijd voor haar plaats aan de balie van Turijn.

La Legge di Lidia Poët (The law according to Lidia Poët) is sinds kort te zien op Netflix. De historische dramareeks biedt een unieke inkijk in het wonderlijke Italië aan het eind van de negentiende eeuw.

Het uitgestrekte, iconische San Carlo-plein met de twee magnifieke kerken die het plein zijn uitstraling bezorgen, wordt regelmatig in beeld gebracht en doet je smachten naar een Italiaanse vijfdaagse.

Maar los van het esthetische, draait het natuurlijk allemaal om de strijd van het hoofdpersonage en het historische kader waarin ze die moest leveren.

Elke belangrijke revolutie en elke cruciale wetswijziging is voorafgegaan door mensen met het karakter van mensen zoals Lidia Poët.

Geen risico, geen man en geen wet hebben haar uiteindelijk tegengehouden om haar droom te verwezenlijken.

Wat ik mij nu afvraag, is hoe het komt dat hoewel geen enkele wet vrouwen vandaag tegenhoudt om zich hier in Europa maatschappelijk te engageren, een deel van de samenleving ze nog altijd in de vorige eeuw houdt.

Veel allochtone vrouwen in onze samenleving zijn gedoemd tot wat Lidia Poët wilde ontvluchten.

Ze zijn doordat ze als vrouw geboren werden verplicht om zich te bedekken, om levenslang te knielen voor de verwachtingen van hun mannen, om te trouwen, getrouwd te blijven en zonen te baren, zelfs als ze geen kinderen willen.

De uitspraak van de rechter zowel in de zaak van Marie Popelin als in de zaak Lidia Poët verwijst naar ’de bijzondere aard van de vrouw’, ’de opvoeding die zij aan haar kinderen verschuldigd is’, ’het beheer van het huishouden’ en concludeert dat ’dit niet gemakkelijk verenigbaar is met de taken van het beroep’ en zij ’beschikt aldus niet over de vrije tijd, de kracht of de aanleg die nodig zijn voor de strijd en de vermoeidheid van de balie’.

Het was ook daartegen dat de suffragettes opkwamen en zich letterlijk onder paarden wierpen voor het stemrecht. Het recht om te zijn.

Het was om diezelfde redenen dat vrouwen niet mochten stemmen of arts worden. Wat houdt vrouwen vandaag tegen? Zo’n vonnis is immers niet meer mogelijk.

Nochtans zijn er vrouwen die hun man moeten gehoorzamen en hun woning niet zonder toestemming mogen verlaten. Zij en hun jonge dochters moeten zich bedekken om de seksuele lust van mannen niet aan te wakkeren.

Wat vrouwen tegenhoudt? Seksisme, klassieke rolverdeling thuis, een gebrek aan strijdlust maar ook een samenleving die uit lafheid intolerantie tolereert.

Volgende week is het Internationale Vrouwendag.

Wij plukken vandaag de vruchten van de moed en de durf van vrouwen als Simone de Beauvoir, Lidia Poët, Marie Popelin en vele anderen.

Het is onze verantwoordelijkheid als samenleving om nu op te komen voor die vrijheid zodat die overeind blijft.

Dit was de drieëndertigste column van Assita Kanko voor De Telegraaf.

www.telegraaf.nl