© ID / Fred Debrock
Op dezelfde dag dat parlementslid Jessika Soors (Groen) voorstelde om de grondwet aan te passen, zodat haatberichten gemakkelijker vervolgd kunnen worden, publiceerden enkele vooraanstaande internationale denkers, schrijvers en kunstenaars een oproep om de vrije meningsuiting niet te beknotten (DS 9 juli). Bij de briefschrijvers niet de minsten: onder anderen Salman Rushdie en Noam Chomsky. Vooral die laatste is ongetwijfeld populair bij linkse politici.
Zij stellen dat de BLM-beweging tot een krachtige roep om raciale en sociale rechtvaardigheid heeft geleid, met een eis tot hervorming van de politiek, meer gelijkheid en integratie. Maar die herijking leidt volgens hen ook tot een versterking van een nieuwe reeks morele standpunten en politieke stellingnames die onze normen van een open debat en tolerantie van verschillen neigen te verzwakken, ten gunste van ideologisch conformisme.
De vrije uitwisseling van ideeën en meningen is de levensader van een progressieve samenleving en dreigt te worden beknot, staat in de brief. Ik zou zelfs verder durven te gaan: vrije meningsuiting is de levensader van élke democratische samenleving, en is niet het voorrecht van wie zich in het maatschappelijke spectrum 'progressief' noemt.
Hoe bizar het ook mag klinken: ik verdedig het recht van mensen om mij te laten weten dat, mochten mijn ouders voorbehoedsmiddelen hebben gebruikt, ze mijn 'achterlijke' mening niet hadden moeten aanhoren. Of dat ik 'zo lomp ben als een koe', een 'lelijkerd', 'op dieet moet gaan' en 'een andere beha moet kopen'.
Ik trek de grens waar ook de wet de grens trekt: bedreigingen, oproepen tot geweld en racisme. Voor de rest gun ik de mensen hun grondwettelijke recht om hun argumentloze domheid volop uit te kramen. Zoals de briefschrijvers het zeggen: 'Wij eren de waarde van stevige en zelfs vinnige tegenspraak van alle kanten.' Wel, ik eer ook de waarde van domme tegenspraak. Vrijheid van meningsuiting geldt ook voor de verdwaalde zielen die - veelal vanachter anonieme accounts - hun gebrek aan intelligentie etaleren via boertig scheldproza.
Ik werk verder. Ik raad Jessika Soors aan hetzelfde te doen. Voor alle duidelijkheid: ik gruw van sommige reacties die zij en tal van andere politici van alle partijen over zich heen krijgen. Ik krijg ze ook. En ik roep iedereen op om daar krachtig op te reageren. Vooral socialemediaplatformen hebben de mogelijkheid én de verantwoordelijkheid om duidelijke en rigide instrumenten te installeren die haatspraak kunnen opsporen en tegengaan. Daar moeten we werk van maken als politici. Maar we mogen de wereld niet op haar kop zetten.
De grondwet garandeert de vrijheid van meningsuiting en heeft instrumenten ingebouwd om excessen tegen te gaan. We mogen niet naar een situatie evolueren waarbij we beperkingen van onze vrije meningsuiting zouden verankeren in de grondwet.
