© iStock
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen stelde dinsdag haar nieuwe team voor. En daarmee had ze onmiddellijk haar eerste rel beet. Want vanaf nu is er een Europese ondervoorzitter, de Griek Margaritis Schinas, die verantwoordelijk is voor de 'Bescherming van onze Europese manier van leven'. Die benaming leidt tot heel wat controverse omdat de bevoegdheid 'migratie' hiervan deel uitmaakt. Critici vinden dat de Commissie het taalgebruik van populisten, ja zelfs fascisten, overneemt en trekken aan de alarmbel. Sommigen eisen zelfs dat de benaming ingetrokken wordt. Laat mij duidelijk zijn: onze Europese manier van leven móét worden beschermd en ik ben blij dat de Europese Commissie dit zo expliciet benadrukt.
Vrijheid, gelijkheid en welvaart zijn Europese waarden die respect en bescherming verdienen. Na de val van de Berlijnse Muur zag de EU het als haar missie om de omringende landen te helpen door ontwikkelingshulp, export en verdragen. Het geloof in die waarden was zo sterk, dat Europeanen hoopten dat andere mensen, in andere landen, er ook van konden genieten. Want het is duidelijk dat een samenleving waar je vrij bent, waar mannen en vrouwen gelijk zijn en zichzelf kunnen ontwikkelen, een betere samenleving is. Als de critici van de Commissie het hiermee oneens zijn, dat ze dat dan openlijk zeggen.
De Europese Unie heeft de afgelopen jaren een omwenteling meegemaakt. Landen van buiten de Unie keren zich meer en meer af van de Europese waarden. In Turkije of Rusland zijn leiders aan de macht die dit openlijk doen. Ze beperken de persvrijheid en de politieke vrijheid in hun eigen land, ze spreken oorlogstaal tegen andere leiders. Ze vervolgen kritische burgers en ze doen er alles aan om zo lang mogelijk aan de macht te blijven. Ze proberen zich in andere landen te mengen om daar het democratische proces te verstoren. Denk aan de invloed van Poetin bij westerse verkiezingen of Turkse leiders die door Europa reizen om Turken met een dubbele nationaliteit voor hun kar te spannen. Die leiders voeren een antidemocratisch beleid. Dat is een harde realiteit waar we mee moeten omgaan. Het is niet meer vanzelfsprekend dat vrijheid, gelijkwaardigheid, welvaart en vrede voor iedereen de hoogste waarden zijn. Daarom moet de Europese Unie dat duidelijk maken.
Een ander aspect van die omslag is dat veel vluchtelingen uit andere werelddelen de weg naar Europa zoeken. Wanneer zij zich niet integreren, heeft dit een onmiskenbaar effect op onze Europese samenleving. Heel wat Europeanen maken zich hierover zorgen. Ik vind dat terecht. Problemen zijn vaak onbespreekbaar en oplossingen blijven daardoor uit.
Waarom zouden we die Europese waarden niet als leidraad mogen gebruiken voor wie hier aankomt? Als er in die waarden wordt geloofd buiten Europa, waarom dan aarzelen om ze duidelijk te maken voor wie hier binnenkomt? Want het zijn net die waarden die mensen uit alle werelddelen naar hier lokken.
Ervaring leert dat mensen geen voorstanders worden van democratie, gelijkheid en vrijheid door ergens voet aan wal te zetten. Wie dit niet ziet, ontkent het licht van de zon. Als iemand migreert, dan is die ook verantwoordelijk voor zijn eigen burgerschap. Een samenleving is geen café, waar je kan binnen- en buitenwandelen naargelang het je uitkomt. Wie wil integreren, sluit een sociaal contract af, waar normen en waarden mee samenhangen. Die zijn niet aangeboren, maar via inburgering en onderwijs heel toegankelijk.
Critici beschouwen de nieuwe titel 'Bescherming van onze Europese manier van leven' als een toegift aan radicaal-rechtse partijen. Dat is onzin. De bevoegdheid drukt perfect uit wat veel burgers verwachten en wat nieuwkomers nodig hebben. De opdracht van de Europese Unie is niet uitsluitend een migratiebeleid te voeren, maar om een beleid te voeren waardoor de Europese burgers zich veilig en beschermd voelen. Dit betekent ook dat nieuwkomers vernemen wat ze van hun nieuwe thuisplek kunnen verwachten. Integratie is een kwestie van geven en nemen. Een samenleving kan maar functioneren als burgers zich afvragen wat ze voor hun land kunnen doen, zoals John F. Kennedy het zo treffend verwoordde. Het is echt niet nodig om migranten te behandelen alsof ze weerloze slachtoffers zijn.
