Nadia koesterde dromen en had een gezin. In 2014 werden haar moeder en broers vermoord, waarna zij de seksslavin van de moordenaars werd. Ze was toen 21. Dat trauma zal zij de rest van haar leven meedragen. We kunnen ons amper inbeelden hoelang het duurde voor ze opnieuw kon glimlachen. Hopelijk kan ze op een dag schoonheidsspecialiste worden, zoals ze vroeger droomde. Zij is een gebroken vrouw, maar brengt haar verhaal met waardigheid. Ik kende het al, maar haar getuigenis heeft me bijzonder aangegrepen. Ik ben niet alleen onder de indruk van wat zij meegemaakt heeft, maar ook van de manier waarop ze zich nu inzet voor alle vrouwen.
Als de hel bestaat, dan hebben Nadia en haar lotgenoten alle hoeken ervan gezien. Hun enige fout? Ze hebben het pad van IS-criminelen gekruist. Ik voel pijn, ongeloof en afschuw, maar vooral ook woede. Seksslavernij en een genocide: hoe kon de internationale gemeenschap dat laten gebeuren in de 21ste eeuw? Waarom werd de wereld zo laat wakker, bleef ze zo lang toekijken? De jihadisten hadden veel vroeger en harder moeten worden aangepakt.
Nadia en talloze andere vrouwen werden niet alleen door de internationale gemeenschap in de steek gelaten. Ook binnen hun gemeenschap voelden ze zich eenzaam. Want onder jezidi’s was het taboe om over verkrachting te spreken. Ook ik heb ondervonden dat de meest intieme pijnen van vrouwen meestal taboe zijn.
Verkrachting als oorlogswapen gebruiken is van alle tijden. Het verschil bij de jezidi’s zit in de mate waarin IS godsdienst gebruikte om zijn gruwelijke misdaden te rechtvaardigen. De strijders beschouwen de jezidi’s als inferieur, niet alleen omdat ze vrouw zijn, maar ook vanwege hun geloof. Nadia werd gedwongen om haar verkrachters in de ogen te kijken en zich voor hen klaar te maken. Hun godsdienst te volgen. Nog steeds zijn er duizenden jezidi-vrouwen vermist. Onlangs werden massagraven met onthoofde lichamen van jezidi-vrouwen gevonden (DS 5 maart). Deze vrouwen hebben recht op gerechtigheid.
De gruweldaden mogen dan wel in de naam van een religie verricht zijn, ze werden door mensen uitgevoerd. Hoe kunnen mensen in staat zijn tot zoveel wreedheid? Hoe kunnen ze zo geïndoctrineerd worden dat ze dingen doen die je niet voor mogelijk houdt? We moeten altijd opletten met radicalisme. Het nooit minimaliseren. Nooit wegkijken. Altijd meteen ingrijpen.
Vandaag vragen sommige van die meedogenloze, fanatieke misdadigers om onze hulp. Sommigen willen terug naar België. Alsof er niets is gebeurd. Stel je eens voor dat we de daders kunnen confronteren met een van hun slachtoffers. Waarom hebben ze dit Nadia aangedaan? Dat antwoord zullen we krijgen als we deze criminelen voor de rechter brengen.
Om slachtoffers te helpen, moeten we goed naar hen luisteren. Rekening houden met hun getuigenis en die meenemen in ons buitenlandbeleid en in de heropbouw van het leven daar. De stem van Nadia is de stem van alle slachtoffers van seksueel geweld en onderdrukking. Ze laat een onvergetelijke indruk na. Ze is door de hel gegaan, maar blijft naar ons geweten staren met haar zachte gezicht en ogen vol passie. Je voelt hoe de storm door haar lichaam en geest is geraasd zonder haar ziel mee te nemen. Haar stemt dringt door, blijft hangen.
Hetzelfde effect had zij op Amal Clooney. De mensenrechtenadvocate schreef de inleiding van Nadia’s boek Ik zal de laatste zijn. Mijn strijd tegen de Islamitische Staat: ‘Zij die meenden haar met hun wreedheden het zwijgen te kunnen opleggen, zijn niet in hun opzet geslaagd. De ziel van Nadia Murad is niet vermoord, en haar stem zal niet gesmoord worden.’ Daar moeten we allemaal over waken, dat deze stem luid blijft klinken en dat zij effectief de laatste wordt.
Deze column verscheen in De Standaard van 28 maart 2019.
